1 sierpnia 2024 r. wszedł w życie unijny Akt w sprawie Sztucznej Inteligencji (AI Act), który wprowadza kompleksowe ramy prawne regulujące rozwój i stosowanie AI na terenie Unii Europejskiej. Akt ten, będący efektem prac rozpoczętych w 2021 roku, ma na celu zapewnienie odpowiedzialnego wdrażania AI, ochronę praw podstawowych obywateli oraz wsparcie rozwoju innowacyjnych technologii w oparciu o jasne zasady. Dla firm oznacza to konieczność dostosowania procesów, technologii i procedur do nowych wymagań.
Zakres regulacji i analiza ryzyka
AI Act określa jasne wymogi dla konkretnych zastosowań AI, opierając się na analizie ryzyka:
- Minimalne ryzyko: większość systemów AI, takich jak filtry antyspamowe czy gry wideo, nie podlega szczegółowym regulacjom. Firmy mogą jednak dobrowolnie przyjąć kodeksy postępowania.
- Szczególne ryzyko w zakresie przejrzystości: systemy takie jak chatboty muszą informować użytkowników, że są maszynami, a treści generowane przez AI muszą być wyraźnie oznaczone.
- Wysokie ryzyko: obejmuje systemy stosowane w medycynie, finansach czy rekrutacji. Muszą one spełniać rygorystyczne wymogi dotyczące jakości danych, przejrzystości i nadzoru przez człowieka.
- Niedopuszczalne ryzyko: systemy takie jak scoring obywateli są zakazane, gdyż stanowią zagrożenie dla praw podstawowych.
Jednolitość przepisów w całej UE ma na celu ułatwienie przedsiębiorstwom działania w różnych krajach, jednocześnie zmniejszając obciążenia administracyjne i finansowe.
Nowe obowiązki dla firm
Firmy wdrażające AI muszą dostosować swoje procesy do wymogów technicznych i prawnych określonych w AI Act. Należy przygotować dokumentację techniczną, opisującą sposób działania systemów, stosowane algorytmy oraz wykorzystywane dane. Kluczowe jest zapewnienie, że dane są wysokiej jakości, wolne od uprzedzeń i odpowiednio chronione. Dla systemów wysokiego ryzyka konieczne będzie wprowadzenie procedur monitorowania działania AI, oceny zgodności przed wdrożeniem oraz nadzoru człowieka nad kluczowymi decyzjami podejmowanymi przez algorytmy. Firmy będą również zobowiązane do raportowania incydentów związanych z działaniem AI.
Wpływ na branże
Nowe przepisy szczególnie wpłyną na sektory intensywnie korzystające z AI. W branży hazardowej systemy personalizacji ofert i profilowania graczy będą musiały być przejrzyste i zgodne z prawami konsumentów. W nieruchomościach AI stosowana do analizy zdolności kredytowej czy wyceny nieruchomości będzie musiała spełniać wymogi dotyczące równości i przejrzystości. W finansach, gdzie AI wspiera ocenę ryzyka kredytowego czy zapobieganie oszustwom, firmy będą musiały wdrożyć mechanizmy monitorowania zgodności i ochrony danych. Branża medyczna, wykorzystująca AI do diagnoz czy terapii, stanie przed koniecznością certyfikacji swoich systemów, zapewniając ich bezpieczeństwo i nadzór człowieka. Również sektor transportowy, rozwijający technologie autonomicznych pojazdów, będzie musiał spełnić nowe standardy bezpieczeństwa i niezawodności.
Kary i kodeks postępowania
AI Act przewiduje surowe kary za niezgodność – do 30 milionów euro lub 6% globalnego obrotu firmy. Jednocześnie UE rozpoczęła prace nad kodeksem postępowania dla dostawców modeli AI ogólnego przeznaczenia. Dokument ten, którego opracowanie planowane jest na 2025 rok, ma uregulować kluczowe kwestie, takie jak przejrzystość, prawa autorskie czy zarządzanie ryzykiem. Konsultacje z dostawcami, przedsiębiorstwami i ekspertami społecznymi pomogą w stworzeniu efektywnego narzędzia wspierającego zgodność z AI Act.
Jak się przygotować?
Dostosowanie firmy do wymogów AI Act powinno rozpocząć się od audytu istniejących systemów AI. Należy zidentyfikować, które z nich podlegają regulacjom i jakie zmiany należy wdrożyć. Kluczowe będzie opracowanie dokumentacji technicznej, wdrożenie mechanizmów zarządzania ryzykiem oraz przeszkolenie zespołu w zakresie nowych obowiązków. Warto również skorzystać z pomocy ekspertów prawnych i technologicznych, by upewnić się, że wszystkie działania są zgodne z unijnymi standardami.
Podsumowanie
AI Act to krok milowy w regulacji sztucznej inteligencji w Europie. Dla firm oznacza to nowe wyzwania, ale także szansę na zbudowanie przewagi konkurencyjnej dzięki odpowiedzialnemu podejściu do AI. Przygotowanie się do tych regulacji pozwoli uniknąć sankcji i zyskać zaufanie klientów oraz partnerów. Nasza kancelaria oferuje kompleksowe wsparcie w procesie dostosowania do AI Act – od analizy ryzyka po wdrażanie procedur zgodności. Skontaktuj się z nami, aby dowiedzieć się, jak możemy pomóc Twojej firmie w sprostaniu nowym wyzwaniom.
Autor:
Konrad Rychter
